"Tabanda yaygın durumdaki evleri üst üste koydular¸ konforunu da buna göre geliştirdiler ama içindeki insanın ruhu ne oldu acaba? Bugün üzerinde durulması gereken¸ en çok tartışılması ve mutlaka çözüme götürülmesi gereken problem buradadır."
"Tabanda yaygın durumdaki evleri üst üste koydular¸ konforunu da buna göre geliştirdiler ama içindeki insanın ruhu ne oldu acaba? Bugün üzerinde durulması gereken¸ en çok tartışılması ve mutlaka çözüme götürülmesi gereken problem buradadır."
Şehirleşme medenîleşmenin ilk hareket noktası olarak algılanır. Göçebe hayatından yerleşik düzene geçen toplumlar için belki bir anlamda doğrudur. Step kültürünün¸ dağınık¸ cılız ve gelişmeye kapalı yapısından toplumsal hayatın geniş imkânlarına atlayanlar için şehirler tek kurtuluş merkezleridir.
Dağ başında devlet kuramazsın¸ meclis de oluşturamazsın. Ama yerleşik hayata girdiğin zaman farklı kültürlerin ve anlayışların¸ değişik yaşama biçimlerinin bir merkez etrafında kendi değerlerini koruyarak ancak başkalarının yaşama hakkına da saygı göstererek birlikte yaşamayı öğrenirsin. Şehirler¸ kabileden devlete geçişte vazgeçilmez merkezler olarak düşünülmesi gereken yerlerdir…
Ansiklopedilerde şehir¸ "tarım dışında işlerle uğraşan insanların toplanmasıyla meydana gelen iktisadî¸ demografik ve sosyolojik bir karmaşadır" diye tanımlanır. "Karmaşa" ifadesiyle şehrin gerçek alt kimliği anlatılmış olmaktadır. Öyle ya¸ şehirler homojen bir kitleyi bünyesinde barındırmaz. Şehir¸ tecrit edilmiş bir organizma olmadığı için farklı kültürden¸ ırktan ve dinden insanları bir araya getirerek birlikte yaşamayı öğretir. Ürün hizmet ve insan mübadelesinin merkezi olan şehirlerde¸ kültürel farklılığı zenginlik olarak algılayabileceğiniz gibi¸ kozmopolitlik olarak da görebilirsiniz. Bu farklılıkların birbirine tahammülü ve birbirini terbiye edip etkileşimini herhangi bir ağır tahribat yapmadan sindirmesine bağlıdır. Bunları kazasız belasız gerçekleştirdiğiniz zaman zenginlik¸ birbirinin sınırlarına tecavüz olarak gördüğünüz zaman kozmopolitlik olur…Tarih bunun yığınla örnekleriyle doludur…
Günümüzün şehirleri ile geçmişin¸ ülkemiz için düşünürsek¸ çok değil¸ elli yıl öncesinin şehirleri arasında büyük farklılıklar görürüz. Yakın zamana kadar şehirler geleneksel yapı tarzının zorunlu kıldığı iç içe geçmiş daracık sokaklarla birbirinin uhreviyetini paylaşan bir aile sofrası gibiydi. Herkes birbirinin yoksulluğunu da¸ zenginliğini de paylaşıyordu. Komşular birbirlerinin nefes alış-verişlerinden haberdardı. Birbirlerinin sıkıntılarına ortak olarak azaltır¸ sevinçlerini bölüşerek çoğaltırlardı. Mahalledeki evler sanki bir kocaman bedenin küçük uzuvları gibiydi. Buna rağmen¸ mahremiyet çok önemli bir unsur olarak algılanır¸ evlerin pencereleri avlunun içine açılırdı. Selçuklu'dan itibaren Osmanlı'nın son asrına kadar bu¸ böyle devam edegelmiştir. Birbirinden haberli olarak yaşamak¸ birbirinin sıkıntılarını paylaşmak ve birbirine güven unsuru olabilmek için sırt sırta yapılan evler¸ bizim yaşama biçimimizin kolektif şuur halindeki fotoğrafını gösterir.
Batı¸ yayılmacılığı ülkemizi işgaline alabilmek için önce evlerimizden işe başladı…Nakledilir; İstanbul'da yirmi yıl görev yapan bir İngiliz diplomat ülkesine döndüğünde¸ Batı hesabına orada istenilenleri yapamadığından dolayı hayli suçlanır. O da¸ bunlara verdiği cevabında¸ Batılı'nın üzerimizdeki niyetinin net bir fotoğrafını ortaya koyar:
"-Beyler¸ Osmanlı'da evlerin pencereleri kesinlikle caddeye bakmazdı. Onlar ailenin mahremiyetini koruyabilmek için evlerini bir bahçe içerisinde inşa ederler. Pencereler bu bahçeye açılır. Bahçe duvarları yüksek olduğu için de dışarıyla irtibatı olmazdı. Ben onların bu mahremiyet duvarlarını yıktım ve pencerelerini sokağa açarak¸ bize benzemeleri yönünde oldukça önemli bir adımı atmış oldum... Artık ailenin içine yabancı gözü girecektir. Bu da¸ değişimi (daha doğrusu çözülmeyi) hızlandıracaktır!.."
Nüfusun hızlı artışı¸ ihtiyaçların çeşitlilik kazanması¸ konforun hayatımızın vazgeçilmez temel unsuru haline gelmesi¸ şehirlerin ana karakterini de değiştirmeye başladı. Bugün bir eski mahalleyi rahatlıkla çok katlı bir apartmana yerleştirerek büyük alanlar ortaya çıkarılabilmektedir. Daracık ve çıkmaz sokaklar hayatımızdan tamamen çekilmiş durumdadır. Bulvarların getirdiği rahat ulaşım imkânı şehirleşmede yeni arayışların önünü de açmış bulunuyor… Fosseptik çukurundan kanalizasyona¸ kuyu suyundan şebeke sistemine¸ çevirmeli ve hatlı telefondan tuşlu ve cep telefonuna¸ pilli radyodan televizyona¸ kömürlü ütüden elektrikli ütüye¸ at arabasından otomobile geçen şehir insanı¸ bu baş döndürücü değişimle yetinmeyeceğe benzemektedir…Ancak her yeniliğin cazibesi¸ hayatımıza girdiği hızı kadar devam eder. İnsanın fıtratındaki yeniliklere açık doyumsuzluk¸ ister istemez yeni kapıları zorlayacaktır…
Bütün bunlar şehir sosyolojisi içerisinde aslında alanın uzmanları ve şehri yönetenlerin çözüme götürmeleri gereken bir yığın sorunları da beraberinde getirmektedir. Tabanda yaygın durumdaki evleri üst üste koydular¸ konforunu da buna göre geliştirdiler ama içindeki insanın ruhu ne oldu acaba? Bugün üzerinde durulması gereken¸ en çok tartışılması ve mutlaka çözüme götürülmesi gereken problem buradadır. Aynı apartmanda oturduğunun farkına varmadan yaşayan yığınların kederde ve kıvançta ortaklığı da bitirilmek üzeredir. Hatta bu yalnızca onunla kalmamakta aile içi çözülmeyi de hızlandırmaktadır; "Senin zamanında öyleydi?" diyerek ailesine kafa tutarak tavırsız bir vaziyette yaşamak isteyen yeni neslin bunalımı ailenin değil¸ ülkenin ciddi meselesi haline gelmektedir. Çünkü bu şehirleşme hayatımızın oturduğu temel değerlerin sarsılmasından doğan ruhsuz konfor uğruna yaşanmaktadır… Artık¸ kontrolden çıkan nesiller sorumluluktan da kaçmaktadır. İş başa düştüğü zaman da tecrübesizlik başına iş açmakta ve düştüğü bunalımdan kurtulamayarak¸ uyuşturucu gibi çözümsüz bağımlılıklara kaymaktadır. Roma'yı bu tavır sapması yıkmıştı…Batıda da bugün bunun benzer sancıları yaşanmaktadır…
"Sabır¸ kanaat¸ paylaşım" gibi insanı erdemliliğe götüren tavır yerine¸ "acelecilik¸ doyumsuzluk ve bencillikle" beslenen yeni liberal insan tipi yüzünden devletler¸ derebeylikler dönemindeki gibi saldırgan ve yağmacı duruma dönüşmüşlerdir. Güçlü olan¸ zayıf olanın yeraltı ve yerüstü zenginliğini elinden alabilmek için üzerine abanmaktadır. İşin acı veren tarafı¸ şehirlere yığılmış insanları doyurabilmek için yapılan bu planlamalar¸ yine şehirleri yok ederek elde edilmek istenmektedir. Amerika'nın 1945'te Hiroşima ve Nagazaki'ye attığı bombalar bu tavrın acı bilançosunu hafızalarımızdan silmemiştir. Artık savaşlar geniş kırsal alanlarda değil¸ şehirlerde yapılmaktadır. Bir ülkenin başşehrini kontrolünüze aldınız mı¸ ülke sizin oluyor demektir. Bağdat'ın işgali bunun tipik bir örneğidir. Meselemiz bu konular değil. Onun için bu hususların detayına inmeyeceğiz.
Şehirleri kurmaktan daha zor hale gelen¸ onu kullanmak ve korumaktır. Şimdi bu durum¸ ciddi sıkıntılar doğurmaya başladı. Şehir kültürü¸ kendi hafızasından uzaklaşarak¸ sıradanlığın altına indi. Bu yüzdendir ki¸ şehirlere yönetici seçen siyasal mantığın hareket noktası¸ şehri tanıyan¸ şehir insanın ihtiyaçlarını bilen¸ şehri bir medeniyetin ana dilimi olarak görüp ona göre geliştirecek yetenekte insanları değil de¸ devletin paralarını verecekleri yüzeysel altyapı hizmetlerine belli doğrultularda harcayacak insanlar seçme anlayışına kaydırılmıştır. Son bir asırdan bu yana bizdeki uygulama böyledir. Zaten işleri¸ kendi sosyal disiplini içerisinde ele alıp yürütseydiler¸ şehirlerdeki karmaşa ve çözümsüzlük bu hale gelmezdi... Oy için izinsiz ve çarpık yapılaşmaya¸ daha doğrusu gecekonduya göz yuman siyasal irade¸ daha sonra buna altyapı hizmetini götürürken¸ şehirleri böyle bir virüs korsesine hapsettiğinin ve şehir kültürüyle birlikte medeniyetimizin ana unsurlarını da dinamitlediğinin farkında değildir…
Sonuç itibariyle şu hususun altını çizmekte fayda vardır:
Şehirleşme medenîleşmenin ilk hareket noktasıdır. Bundan kaçmak¸ kendimizi geçmişimizin yetersizliklerine hapsetmek olur. Eskiden şehirler sınırlı da olsa¸ akrabalık ilişkileriyle güçlendirilmiş homojen bir kitleye dayanıyordu. Artan göçler bu yapıyı bozdu. Bozmaya da devam etmektedir. Yüzlerce yıllık bir yaşama biçiminin değiştirilmesinde elbette sıkıntılar olacaktır. Bunları da göğüslemek durumundayız. Türkiye şehirleşmeyi¸ yeniden yapılanma ve kendi içinde bütünleşmeye doğru götürebilirse¸ yeni bir medeniyet krizine düşmeden gelişmesini sürdürebilir. Bunu başaramazsa¸ sıkıntıların nefret duygularını körüklediği bir karmaşık insan yığınıyla şehirlerdeki sosyal bunalım ve patlamalar da artabilir. Şehirleşmenin yol haritasındaki gizlenmiş mayınlar bence bunlardır…
Muhsin İyas SUBAŞI Somuncu baba ilim kültür ve edebiyat dergisi
|
30 Temmuz 2011 Cumartesi
TEMİZLİK TERTİP VE DÜZEN
Ev bizim evimizdir. Yuva bizim yuvamızdır ve bizlere yakışır şekilde olmalıdır. Tertip¸ düzen ve temizlik eşyanın lüks ve çokluğuyla alakalı değil¸ bizim ruh dünyamızın zenginliği¸ duygu ve hassasiyetimizin varlığı¸ estetik anlayışımızın düzgünlüğü¸ temizliğin imanımızdaki yeri ile alakalıdır.
Ev hanımı da olsak¸ çalışıyor da olsak¸ öğrenci de olsak tertipli-düzenli olmalıyız. Dağınık¸ düzensiz¸ pasaklı asla olmamalıyız. Yaptığımız iş çok güzel de olsa dağınıklık ve pasaklılık o işin kıymetini ve değerini alır¸ götürür. Elbise veya ev temizliği denilince¸ lüks ve pahalılık anlaşılmamalıdır. Sadeliğin kendine has bir güzelliği ve olgunluğu vardır. Nice yeni eşyalar almaya gücü yetmeyen fakir insanlar evlerini öyle tertip ve düzen içerisinde tanzim etmişlerdir ki¸ içeri girildiğinde insanın içini açar¸ orada yaşayanlara ayrı bir ferahlık verir. Ve nice maddî durumu iyi¸ kabiliyetli ve zekî insanlar da vardır ki¸ dağınıklıkları¸ düzensizlikleri ve pasaklılıkları yüzünden hiçbir işte başarılı olamazlar. "Eskiler erdemin ışığı ile ortalığı aydınlatması için önce devlet işlerini yoluna koyarlardı. Devlet işlerini yoluna koyabilmek için de önce ev işlerini yoluna koyarlardı. Ev işlerini yoluna koyabilmek için kendi kendilerine çekidüzen verirlerdi. Kendilerine çekidüzen verebilmek için önce düşüncelerini yoluna koyarlardı. Düşüncelerini yoluna koyabilmek için ise önce bilgi eksikliklerini giderirlerdi." (Konfüçyüs)
Evlerimiz her zaman tertipli¸ düzenli ve temiz olmalıdır. Her an çok önemli bir misafirimiz gelecek gibi tedbirli olmalıyız. Günün ne getireceği belli olmaz. Ola ki hiç beklemediğimiz bir zamanda¸ hiç ummadığımız bir misafir kapımızı çalabilir. Atalarımız: " Aslan yattığı yerden belli olur." diyerek konunun önemini vurgulamışlardır. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) de evlerin temizliğine büyük önem vermiş ve; "Allah güzeldir ve güzeli sever¸ cömerttir ve cömerdi sever¸ kerimdir ve kerimi sever¸ temizdir ve temizi sever. Evlerinizin çevresini temizleyin..." (Tirmizi¸ edeb 41) buyurmuşlardır. Elbette çocukların hali ve çocuklu evlerin durumu az-çok bilinir. Ancak bu durum sürekli ihmal edilmeye sebep gösterilerek pasaklılık ve dağınıklık alışkanlık haline getirilmemelidir. Evde sağlığa uygun bir ortamın varlığı muhafaza edilmelidir.
İnsanlar yaşadıkları mekanları temiz ve estetik yönünden göze hoş gelecek şekilde dizayn ve muhafaza etmelidir. Ayrıca Allahu Teâlâ Kur'an-ı Kerim'de içinde kendi adının anıldığı evlerde bir nur olduğunu haber vermiştir. (Nur suresi¸ 36) Bu sebepledir ki¸
iman edenlerin yaşadıkları¸ çalıştıkları¸ bir araya gelip ibadet ettikleri¸ Allah'ı zikrettikleri tüm mekânlar birer mescit niteliğindedir ve oralarda Allah'ın nuru bulunmaktadır. Allah'ın adının anıldığı her yer temiz olmak zorundadır.
Kur'an-ı Kerim'de cennette bulunan insanların durumlarının bildirildiği bir ayette: "Sanki (her biri) sedefte saklı inci gibi tertemiz¸ pırıl pırıl" oldukları haber verilmiştir. (Tur suresi¸24). Peygamber Efendimiz (s.a.v.)'in hadislerinde ise:"İslâm temizdir. O halde siz de temizleniniz¸ zira cennete ancak temiz olanlar girer." (Keşfü'l-hafa¸1¸288) Ayrıca¸ "vücutlarınızı temiz tutunuz; Allah¸ sizi temiz kullarından eylesin." (muhtar-ul Ehadis 737). Yine bir başka hadiste¸ "Elbiselerinizi yıkayınız¸ traş olunuz¸ dişlerinizi temiz tutunuz¸ güzel ve temiz olunuz."buyrulmaktadır. Bu ayet ve hadisler doğrultusunda kişisel bakım ve temizliğimize ne denli önem vermemiz gerektiği apaçık ortadadır.
Toplu kalınan yerlerdeki tertip ve düzen¸ kul hakkı açısından bakıldığında da çok önemlidir. Düzensiz ve dağınık yaşayanlar diğer insanları rahatsız eder. Dağınıklık ince düşünceli ve hassas insanlarda huzursuzluğa sebebiyet verir. Dağınık insan kendi halinden rahatsız olmayabilir. Lakin bu dağınıklık bir başkasını rahatsız ediyor ve onda gerilim yapıyorsa¸ buna sebebiyet veren insan kul hakkına girmiş olur. Bir gün Peygamberimiz (s.a.v.) bir mezarın kazılması sırasında elinde kazma bulunan şahsa işaret ederek; "Şuraya iki kazma vursanız" gibi bir söz söyler. O sahabe ise¸ "Bu şekilde kalmasının bir mahzuru mu var Ya Resulallah?" deyince¸ Efendimiz:" gözü tırmalıyor." buyurur. Bazı insanlar ise "başkası yapsın " veya "bana ne" duygusuyla hareket eder¸ vurdumduymaz davranarak işin ucundan tutmaz. Bu durum¸ karşısındaki insanlara hakaret ve çok büyük saygısızlık¸ aynı zamanda kul hakkına riayet etmemektir. İç ve dış temizlik İslâm'ın emirlerinden olup¸ kendimizin¸ çocuklarımızın¸ evimizin ve çevremizin temizliğine ve düzenine çok dikkat etmeliyiz. Ancak; aşırı tertipli ve düzenli olmak adına¸ hastalık haline getirmemeliyiz. Mü'minin bedeni elbisesi¸ evi¸ işyeri¸ bulunduğu ortam temiz ve görüntüsü göze hitap etmelidir. Görenin gönlüne ferahlık¸ içine girene huzur vermelidir. Bu durum aile fertlerimizin ve çevremizin sağlık ve sıhhati¸ huzur ve mutluluğu¸ birlik ve beraberliği açısından son derece önemlidir. Mü'min her zaman her şeyiyle örnek olmalıdır. Hal ve hareketleriyle¸ konuşmasıyla¸ cana yakınlığıyla¸ güler yüzüyle¸ kullandığı ifadelerle¸ giyiminin düzgünlüğü¸ endamının uyumluluğu ve olgunluğu açısından takdir toplamalıdır. Zevk anlayışı ve fıtrata güzel gelen şeyleri seçiciliğiyle¸ dostluğu aranılır insan olmalıdır.
Bir insanın çocukluktan itibaren düzenli bir hayata alıştırılması¸ gelecekte alacağı sorumlulukları tam olarak yerine getirmesi açısından çok önemlidir. Çocuğun içinde yaşadığı ailenin bir kuralı¸ düzeni varsa ve çocuk büyüklerinden bir nizam ve intizam görüyorsa onun hayatı da evde ve dış çevrede düzenli olarak devam eder. Aksi takdirde bu durum onların ruhlarına işler¸ evden aldığı uyumsuzluğu ve düzensizliği gittiği yere götürür ve hep huzursuzluk kaynağı olur. İnsan kendisini takvime ve saate göre programlı bir hayata alıştırmışsa¸ o insan bulunduğu yerin tertip ve düzeni konusunda da hassas davranır. Bu durum davranışlarından ibadetlerine kadar her şeye yansıyacaktır.
Ev bizim evimizdir. Yuva bizim yuvamızdır ve bizlere yakışır şekilde olmalıdır. Tertip¸ düzen ve temizlik eşyanın lüks ve çokluğuyla alakalı değil¸ bizim ruh dünyamızın zenginliği¸ duygu ve hassasiyetimizin varlığı¸ estetik anlayışımızın düzgünlüğü¸ temizliğin imanımızdaki yeri ile alakalıdır.
| Kevser BAKİ somuncu baba ilim kültür ve edebiyat dergisi
Ev hanımı da olsak¸ çalışıyor da olsak¸ öğrenci de olsak tertipli-düzenli olmalıyız. Dağınık¸ düzensiz¸ pasaklı asla olmamalıyız. Yaptığımız iş çok güzel de olsa dağınıklık ve pasaklılık o işin kıymetini ve değerini alır¸ götürür. Elbise veya ev temizliği denilince¸ lüks ve pahalılık anlaşılmamalıdır. Sadeliğin kendine has bir güzelliği ve olgunluğu vardır. Nice yeni eşyalar almaya gücü yetmeyen fakir insanlar evlerini öyle tertip ve düzen içerisinde tanzim etmişlerdir ki¸ içeri girildiğinde insanın içini açar¸ orada yaşayanlara ayrı bir ferahlık verir. Ve nice maddî durumu iyi¸ kabiliyetli ve zekî insanlar da vardır ki¸ dağınıklıkları¸ düzensizlikleri ve pasaklılıkları yüzünden hiçbir işte başarılı olamazlar. "Eskiler erdemin ışığı ile ortalığı aydınlatması için önce devlet işlerini yoluna koyarlardı. Devlet işlerini yoluna koyabilmek için de önce ev işlerini yoluna koyarlardı. Ev işlerini yoluna koyabilmek için kendi kendilerine çekidüzen verirlerdi. Kendilerine çekidüzen verebilmek için önce düşüncelerini yoluna koyarlardı. Düşüncelerini yoluna koyabilmek için ise önce bilgi eksikliklerini giderirlerdi." (Konfüçyüs)
Evlerimiz her zaman tertipli¸ düzenli ve temiz olmalıdır. Her an çok önemli bir misafirimiz gelecek gibi tedbirli olmalıyız. Günün ne getireceği belli olmaz. Ola ki hiç beklemediğimiz bir zamanda¸ hiç ummadığımız bir misafir kapımızı çalabilir. Atalarımız: " Aslan yattığı yerden belli olur." diyerek konunun önemini vurgulamışlardır. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) de evlerin temizliğine büyük önem vermiş ve; "Allah güzeldir ve güzeli sever¸ cömerttir ve cömerdi sever¸ kerimdir ve kerimi sever¸ temizdir ve temizi sever. Evlerinizin çevresini temizleyin..." (Tirmizi¸ edeb 41) buyurmuşlardır. Elbette çocukların hali ve çocuklu evlerin durumu az-çok bilinir. Ancak bu durum sürekli ihmal edilmeye sebep gösterilerek pasaklılık ve dağınıklık alışkanlık haline getirilmemelidir. Evde sağlığa uygun bir ortamın varlığı muhafaza edilmelidir.
İnsanlar yaşadıkları mekanları temiz ve estetik yönünden göze hoş gelecek şekilde dizayn ve muhafaza etmelidir. Ayrıca Allahu Teâlâ Kur'an-ı Kerim'de içinde kendi adının anıldığı evlerde bir nur olduğunu haber vermiştir. (Nur suresi¸ 36) Bu sebepledir ki¸
iman edenlerin yaşadıkları¸ çalıştıkları¸ bir araya gelip ibadet ettikleri¸ Allah'ı zikrettikleri tüm mekânlar birer mescit niteliğindedir ve oralarda Allah'ın nuru bulunmaktadır. Allah'ın adının anıldığı her yer temiz olmak zorundadır.
Kur'an-ı Kerim'de cennette bulunan insanların durumlarının bildirildiği bir ayette: "Sanki (her biri) sedefte saklı inci gibi tertemiz¸ pırıl pırıl" oldukları haber verilmiştir. (Tur suresi¸24). Peygamber Efendimiz (s.a.v.)'in hadislerinde ise:"İslâm temizdir. O halde siz de temizleniniz¸ zira cennete ancak temiz olanlar girer." (Keşfü'l-hafa¸1¸288) Ayrıca¸ "vücutlarınızı temiz tutunuz; Allah¸ sizi temiz kullarından eylesin." (muhtar-ul Ehadis 737). Yine bir başka hadiste¸ "Elbiselerinizi yıkayınız¸ traş olunuz¸ dişlerinizi temiz tutunuz¸ güzel ve temiz olunuz."buyrulmaktadır. Bu ayet ve hadisler doğrultusunda kişisel bakım ve temizliğimize ne denli önem vermemiz gerektiği apaçık ortadadır.
Toplu kalınan yerlerdeki tertip ve düzen¸ kul hakkı açısından bakıldığında da çok önemlidir. Düzensiz ve dağınık yaşayanlar diğer insanları rahatsız eder. Dağınıklık ince düşünceli ve hassas insanlarda huzursuzluğa sebebiyet verir. Dağınık insan kendi halinden rahatsız olmayabilir. Lakin bu dağınıklık bir başkasını rahatsız ediyor ve onda gerilim yapıyorsa¸ buna sebebiyet veren insan kul hakkına girmiş olur. Bir gün Peygamberimiz (s.a.v.) bir mezarın kazılması sırasında elinde kazma bulunan şahsa işaret ederek; "Şuraya iki kazma vursanız" gibi bir söz söyler. O sahabe ise¸ "Bu şekilde kalmasının bir mahzuru mu var Ya Resulallah?" deyince¸ Efendimiz:" gözü tırmalıyor." buyurur. Bazı insanlar ise "başkası yapsın " veya "bana ne" duygusuyla hareket eder¸ vurdumduymaz davranarak işin ucundan tutmaz. Bu durum¸ karşısındaki insanlara hakaret ve çok büyük saygısızlık¸ aynı zamanda kul hakkına riayet etmemektir. İç ve dış temizlik İslâm'ın emirlerinden olup¸ kendimizin¸ çocuklarımızın¸ evimizin ve çevremizin temizliğine ve düzenine çok dikkat etmeliyiz. Ancak; aşırı tertipli ve düzenli olmak adına¸ hastalık haline getirmemeliyiz. Mü'minin bedeni elbisesi¸ evi¸ işyeri¸ bulunduğu ortam temiz ve görüntüsü göze hitap etmelidir. Görenin gönlüne ferahlık¸ içine girene huzur vermelidir. Bu durum aile fertlerimizin ve çevremizin sağlık ve sıhhati¸ huzur ve mutluluğu¸ birlik ve beraberliği açısından son derece önemlidir. Mü'min her zaman her şeyiyle örnek olmalıdır. Hal ve hareketleriyle¸ konuşmasıyla¸ cana yakınlığıyla¸ güler yüzüyle¸ kullandığı ifadelerle¸ giyiminin düzgünlüğü¸ endamının uyumluluğu ve olgunluğu açısından takdir toplamalıdır. Zevk anlayışı ve fıtrata güzel gelen şeyleri seçiciliğiyle¸ dostluğu aranılır insan olmalıdır.
Bir insanın çocukluktan itibaren düzenli bir hayata alıştırılması¸ gelecekte alacağı sorumlulukları tam olarak yerine getirmesi açısından çok önemlidir. Çocuğun içinde yaşadığı ailenin bir kuralı¸ düzeni varsa ve çocuk büyüklerinden bir nizam ve intizam görüyorsa onun hayatı da evde ve dış çevrede düzenli olarak devam eder. Aksi takdirde bu durum onların ruhlarına işler¸ evden aldığı uyumsuzluğu ve düzensizliği gittiği yere götürür ve hep huzursuzluk kaynağı olur. İnsan kendisini takvime ve saate göre programlı bir hayata alıştırmışsa¸ o insan bulunduğu yerin tertip ve düzeni konusunda da hassas davranır. Bu durum davranışlarından ibadetlerine kadar her şeye yansıyacaktır.
Ev bizim evimizdir. Yuva bizim yuvamızdır ve bizlere yakışır şekilde olmalıdır. Tertip¸ düzen ve temizlik eşyanın lüks ve çokluğuyla alakalı değil¸ bizim ruh dünyamızın zenginliği¸ duygu ve hassasiyetimizin varlığı¸ estetik anlayışımızın düzgünlüğü¸ temizliğin imanımızdaki yeri ile alakalıdır.
| Kevser BAKİ somuncu baba ilim kültür ve edebiyat dergisi
İNSANÎ İLİŞKİLERDE ÖLÇÜ NASIL OLMALI?
İçi ile dışı farklı olan insanlar stres içindedir. İkiyüzlü olmak sağlıksız bir kişilik özelliğidir. İç huzuru olan bir insan kendisi ve çevresiyle barışık yaşar. Güvensiz toplumlarda stres daha çok görülür. Anne-baba çocuğuna¸ çocuk anne-babaya¸ öğretmen öğrencisine¸ öğrenci de öğretmenine güven duymaz. Sadi Şirazî: "İnsanlarla ilişkilerin ateşle ilişkin gibi olsun¸ çok uzaklaşırsan donar¸ çok yaklaşırsan yanarsın." diyor. Öyleyse insanlarla ilişkilerimizin düzeyli ve dengeli olması gerekir.
--------------------------------------------------------------------------------
İçi ile dışı farklı olan insanlar stres içindedir. İkiyüzlü olmak sağlıksız bir kişilik özelliğidir. İç huzuru olan bir insan kendisi ve çevresiyle barışık yaşar. Güvensiz toplumlarda stres daha çok görülür. Anne-baba çocuğuna¸ çocuk anne-babaya¸ öğretmen öğrencisine¸ öğrenci de öğretmenine güven duymaz. Sadi Şirazî: "İnsanlarla ilişkilerin ateşle ilişkin gibi olsun¸ çok uzaklaşırsan donar¸ çok yaklaşırsan yanarsın." diyor. Öyleyse insanlarla ilişkilerimizin düzeyli ve dengeli olması gerekir.
İnsanoğlu hem ait olmak¸ hem de bağımsız olmak ister. Birey olmak ve ait olmak ihtiyacı ne kadar dengeli ise¸ kişiler de o derece enerjik ve mutludur. Bağımsız hareket edemeyen insan mutsuzdur. Toplumlardan ayrı kalmış insanlarında mutlu olamadıklarını biliyoruz.
İnsanoğlu çevresinden hem saygı görmek hem de kendisine değer verilmesini ister. Çocuğun gelişmesinde ona verilen değer çok önemlidir. Çocukla göz göze gelmek için aynı hizaya inerek konuşmak¸ yürürken onun yürüyüşüne göre yürümek ona değer verdiğimizi gösterir. Bunu gören çocuk da mutlu olur. Çocuklara sen varsın ve bizim için çok değerlisin mesajı verilirse çocukların kendine güveni artar. İnsanlar birbirine değer verdikleri zaman iletişim başlamış olur.
Sorumluluk nedir¸ sorusuna¸ kişinin kendisini hesap vermeye hazır hissetmesi halidir diyebiliriz. Bir anne-baba çocuğunun yetişmesinden tutunda kişiliği¸ yaptıkları ve yapamadıkları hakkında hesap verebiliyorsa bu anne-babaya sorululuğunu anlamış ve kavramış diyebiliriz. İnsanın kendi kendine hesap verebilmesi hem kendisi¸ hem ailesi¸ hem de toplum için yararlıdır.
Sorumluluk¸ öğrenme ile oluşur. Çocuk olduğu gibi kabul edilerek¸ yargılanmadan büyütülürse kendini kabul eder. Çocuğun hoşuna gidecek örneğin; "Yanıma gel canım¸ bu gün seni çok daha güzel gördüm¸ gel seni bir öpeyim" denmesi onu mutlu eder. Çocuk evde kendisine değer verildiğini hisseder. Böyle çocuklar atak ve girişken olur. Eleştirilen¸ azarlanan çocuk ise güvensiz ve mutsuz olur.
Değerliyim duygusuyla yetiştirilen çocuklarda aşağılık duygusu oluşmaz. Öğretmen bütün öğrencilerin öğretmenidir. Birine karşı gösterdiği davranışı diğer öğrencilerine de göstermesi gerekir. Sadece bir öğrencisiyle yakından ilgilenip hal hatır sorması diğer öğrencileri üzer¸ onlarda aynı davranışın kendilerine yapılmasını ister. Velilerin de öğretmenin kendisini değerli görmesi için¸ öğretmenle iyi ilişkiler içerisinde olup¸ çalışmalarını takdir edip desteklemesi gerekir. İnsanın kendine duyduğu öz güven başarısını artırır. Akıllı insan kendini hesaba çeker¸ yaptığı yanlışlardan dersler çıkarır.
Sevilmek¸ çocuğun gelişimi için en temel bir gıdadır. Sevilen bir çocuk iyi yetiştirilen bir çiçek gibi gelişir. Sevilmeyen çocuk¸ bakımsız çiçek gibi solar kurur. Çocuk sevildiğini iki şeyde arar. Birinci olarak "Annem-babam beni özlüyor mu?" İkinci olarak da "Annem babam benimle zamanını paylaşır mı?" Çocuklar oynamak konuşmak ve ilgi görmek ister. Baba eve yorgun da gelse annenin işi de olsa çocuğunu dinlemeli ona zaman ayırıp konuşmalıdır.
Okuldan gelen çocuğunuza; "Dersine çalıştın mı?¸ Ödevlerini yaptın mı?" yerine¸ "Bu gün okulda neler yaptın? Anlat bakalım." demeliyiz. Çocuğumuzla günde en az on beş dakikamızı¸ hafta sonunda da birkaç saati birlikte geçirmeliyiz. Sevgi tüm kapıları açar.
Öğretmenin sınıfa güler yüzle girerek¸ "Günaydın çocuklar! Nasılsınız¸ iyi misiniz?" diye sorması¸ derse başlamadan güncel olayları değerlendirmesi önemlidir. Öğretmenin bilgi vermekten daha çok öğrencilerini tanıyarak¸ onların iç dünyalarına hitap etmesi gerekir. Eğitimin gerçek amacı da budur.
Dinleme en önemli iletişim aracıdır. İnsanlar birbirini dinlerken kendilerini bulur¸ kim olduklarını anlarlar. Onun için gerek ailede¸ gerekse okulda çocuğun dinlenmesi gerekir. Bu sayede de çocuk gelişmiş olur. Dinlenilmeyen çocuk aileden kopar¸ kötü arkadaş edinerek yanlış ve pis işler sonucu suç işler. Gençlerini dinlemeyen toplum ancak suç işledikleri zaman onları görür. Bu yüzden de hapishaneler¸ sokaklar¸ köprü altları tinerci¸ balici ve kapkaççılarla doludur.
Kötüye gitmek kolaydır. İyiye gitmek¸ iyi insan olmak¸ hayırlı işler yapmak¸ çalışmak ve azim ister. Sevgi bir yaşamdır¸ sevgi bir insanın olabileceğinin en iyisi olması¸ gelişmeye¸ mutluluğa kendisini adamasıdır. İnsan özünün onurlandırılmadığı yerde sevgi yoktur¸ insanı insan yapan kalbindeki sevgidir. Sevgi insan onurunu yüceltir¸ geliştirir.
Yaptığımız işi önemsemeli¸ severek yapmalıyız ki¸ başarılı olalım. Öğretmen olmaya karar verecek kişi¸ niçin öğretmen olmak istediğini¸ nasıl öğretmenlik yapmak istediğini¸ öğretmenlikle neleri gerçekleştirmek istediğini düşünmeli¸ araştırıp karar vermeli¸ karar verdikten sonra da şikâyet etmeden kolları sıvayıp var gücüyle çalışmalıdır.
Öğretmenin öğrencisinin aklını doyurması yetmiyor¸ onun ruhunu da doyurması gerekiyor. Öğretmen affedici olmalı¸ bunu sadece dil ile değil¸ davranışlarıyla da göstermelidir. Gönülden affetmek gönül zenginliği ister¸ gönülden affedenler gönül yolcusu olup¸ gönlünün sesini dinleyenlerdir. Bunları yapabilen öğretmenler yıllar geçse de öğrencilerinin gönlünde çok güzel anılarla kalıyor ve hatırlanıyorlar.
| Ali ÖZKANLI SOMUNCU BABA Aylık kültür edebiyat dergisi
--------------------------------------------------------------------------------
İçi ile dışı farklı olan insanlar stres içindedir. İkiyüzlü olmak sağlıksız bir kişilik özelliğidir. İç huzuru olan bir insan kendisi ve çevresiyle barışık yaşar. Güvensiz toplumlarda stres daha çok görülür. Anne-baba çocuğuna¸ çocuk anne-babaya¸ öğretmen öğrencisine¸ öğrenci de öğretmenine güven duymaz. Sadi Şirazî: "İnsanlarla ilişkilerin ateşle ilişkin gibi olsun¸ çok uzaklaşırsan donar¸ çok yaklaşırsan yanarsın." diyor. Öyleyse insanlarla ilişkilerimizin düzeyli ve dengeli olması gerekir.
İnsanoğlu hem ait olmak¸ hem de bağımsız olmak ister. Birey olmak ve ait olmak ihtiyacı ne kadar dengeli ise¸ kişiler de o derece enerjik ve mutludur. Bağımsız hareket edemeyen insan mutsuzdur. Toplumlardan ayrı kalmış insanlarında mutlu olamadıklarını biliyoruz.
İnsanoğlu çevresinden hem saygı görmek hem de kendisine değer verilmesini ister. Çocuğun gelişmesinde ona verilen değer çok önemlidir. Çocukla göz göze gelmek için aynı hizaya inerek konuşmak¸ yürürken onun yürüyüşüne göre yürümek ona değer verdiğimizi gösterir. Bunu gören çocuk da mutlu olur. Çocuklara sen varsın ve bizim için çok değerlisin mesajı verilirse çocukların kendine güveni artar. İnsanlar birbirine değer verdikleri zaman iletişim başlamış olur.
Sorumluluk nedir¸ sorusuna¸ kişinin kendisini hesap vermeye hazır hissetmesi halidir diyebiliriz. Bir anne-baba çocuğunun yetişmesinden tutunda kişiliği¸ yaptıkları ve yapamadıkları hakkında hesap verebiliyorsa bu anne-babaya sorululuğunu anlamış ve kavramış diyebiliriz. İnsanın kendi kendine hesap verebilmesi hem kendisi¸ hem ailesi¸ hem de toplum için yararlıdır.
Sorumluluk¸ öğrenme ile oluşur. Çocuk olduğu gibi kabul edilerek¸ yargılanmadan büyütülürse kendini kabul eder. Çocuğun hoşuna gidecek örneğin; "Yanıma gel canım¸ bu gün seni çok daha güzel gördüm¸ gel seni bir öpeyim" denmesi onu mutlu eder. Çocuk evde kendisine değer verildiğini hisseder. Böyle çocuklar atak ve girişken olur. Eleştirilen¸ azarlanan çocuk ise güvensiz ve mutsuz olur.
Değerliyim duygusuyla yetiştirilen çocuklarda aşağılık duygusu oluşmaz. Öğretmen bütün öğrencilerin öğretmenidir. Birine karşı gösterdiği davranışı diğer öğrencilerine de göstermesi gerekir. Sadece bir öğrencisiyle yakından ilgilenip hal hatır sorması diğer öğrencileri üzer¸ onlarda aynı davranışın kendilerine yapılmasını ister. Velilerin de öğretmenin kendisini değerli görmesi için¸ öğretmenle iyi ilişkiler içerisinde olup¸ çalışmalarını takdir edip desteklemesi gerekir. İnsanın kendine duyduğu öz güven başarısını artırır. Akıllı insan kendini hesaba çeker¸ yaptığı yanlışlardan dersler çıkarır.
Sevilmek¸ çocuğun gelişimi için en temel bir gıdadır. Sevilen bir çocuk iyi yetiştirilen bir çiçek gibi gelişir. Sevilmeyen çocuk¸ bakımsız çiçek gibi solar kurur. Çocuk sevildiğini iki şeyde arar. Birinci olarak "Annem-babam beni özlüyor mu?" İkinci olarak da "Annem babam benimle zamanını paylaşır mı?" Çocuklar oynamak konuşmak ve ilgi görmek ister. Baba eve yorgun da gelse annenin işi de olsa çocuğunu dinlemeli ona zaman ayırıp konuşmalıdır.
Okuldan gelen çocuğunuza; "Dersine çalıştın mı?¸ Ödevlerini yaptın mı?" yerine¸ "Bu gün okulda neler yaptın? Anlat bakalım." demeliyiz. Çocuğumuzla günde en az on beş dakikamızı¸ hafta sonunda da birkaç saati birlikte geçirmeliyiz. Sevgi tüm kapıları açar.
Öğretmenin sınıfa güler yüzle girerek¸ "Günaydın çocuklar! Nasılsınız¸ iyi misiniz?" diye sorması¸ derse başlamadan güncel olayları değerlendirmesi önemlidir. Öğretmenin bilgi vermekten daha çok öğrencilerini tanıyarak¸ onların iç dünyalarına hitap etmesi gerekir. Eğitimin gerçek amacı da budur.
Dinleme en önemli iletişim aracıdır. İnsanlar birbirini dinlerken kendilerini bulur¸ kim olduklarını anlarlar. Onun için gerek ailede¸ gerekse okulda çocuğun dinlenmesi gerekir. Bu sayede de çocuk gelişmiş olur. Dinlenilmeyen çocuk aileden kopar¸ kötü arkadaş edinerek yanlış ve pis işler sonucu suç işler. Gençlerini dinlemeyen toplum ancak suç işledikleri zaman onları görür. Bu yüzden de hapishaneler¸ sokaklar¸ köprü altları tinerci¸ balici ve kapkaççılarla doludur.
Kötüye gitmek kolaydır. İyiye gitmek¸ iyi insan olmak¸ hayırlı işler yapmak¸ çalışmak ve azim ister. Sevgi bir yaşamdır¸ sevgi bir insanın olabileceğinin en iyisi olması¸ gelişmeye¸ mutluluğa kendisini adamasıdır. İnsan özünün onurlandırılmadığı yerde sevgi yoktur¸ insanı insan yapan kalbindeki sevgidir. Sevgi insan onurunu yüceltir¸ geliştirir.
Yaptığımız işi önemsemeli¸ severek yapmalıyız ki¸ başarılı olalım. Öğretmen olmaya karar verecek kişi¸ niçin öğretmen olmak istediğini¸ nasıl öğretmenlik yapmak istediğini¸ öğretmenlikle neleri gerçekleştirmek istediğini düşünmeli¸ araştırıp karar vermeli¸ karar verdikten sonra da şikâyet etmeden kolları sıvayıp var gücüyle çalışmalıdır.
Öğretmenin öğrencisinin aklını doyurması yetmiyor¸ onun ruhunu da doyurması gerekiyor. Öğretmen affedici olmalı¸ bunu sadece dil ile değil¸ davranışlarıyla da göstermelidir. Gönülden affetmek gönül zenginliği ister¸ gönülden affedenler gönül yolcusu olup¸ gönlünün sesini dinleyenlerdir. Bunları yapabilen öğretmenler yıllar geçse de öğrencilerinin gönlünde çok güzel anılarla kalıyor ve hatırlanıyorlar.
| Ali ÖZKANLI SOMUNCU BABA Aylık kültür edebiyat dergisi
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)